17 bài thuốc từ Quả ớt và công dụng
17 bài thuốc từ Quả ớt và công dụng
Ớt là loại quả không thể thiếu trong bữa ăn không chỉ người Việt mà trên toàn thế giới. Thực chất cây ớt xuất xứ từ Nam Mỹ chứ không phải Đông Nam Á chúng ta. Quả ớt có nhiều công dụng tốt cho sức khỏe, không chỉ vậy các bộ phận khác còn được dùng trong Đông y để chữa bệnh.
Việc sử dụng cây ớt nói chung và quả ớt nói riêng, cũng cần có chừng mực nhất định. Bởi vì đây là thực phẩm cay nóng, nếu ăn nhiều sẽ không tốt. Trong bài viết này, Cây Thuốc Dân gian sẽ cùng bạn tìm hiểu toàn bộ công dụng của quả ớt cũng như cách sử dụng sao cho đúng nhé.
Quả ớt là gì ?
Tên khoa học: Capsicum frutescens L. (C. annum L.)
Ớt thuộc họ Solanaceae (cùng họ với Cà).
Là loại cây bụi nhỏ cao, phân nhiều cành, cao khoảng 0.5 đến 1m. Lá ớt hình trái xoan nhọn, mọc đối và có màu xanh đậm.
Hoa ớt thường mọc đơn, ít khi thành đôi và mọc ở lách lá. Tràng hoa hình chuông hay hình bánh xe, có 6 đến 7 cánh hoa màu trắng, vàng nhạt hay màu tím. Số nhị đực thường bằng số cánh hoa và bao quanh nhụy cái. Ðài hoa hợp thành hình chuông.
Ớt có quả mọng, có hình dạng, màu sắc và khối lượng khác nhau: Tròn, mảnh, thuôn; màu đỏ, xanh, vàng, tím tuỳ từng giống cây và vùng miền khác nhau. Hạt ớt có hình thận dẹp, màu vàng sáng.
Có thể dùng được các bộ phận như: Quả, rễ, thân, cành – Fructus, Radix, Caulis et Ramulus Capsici Frutescentis (các bộ phận của cây ớt trong tiếng La-tinh).
Cây ớt có xuất xứ ở Nam Mỹ và chủ yếu là tại Brazil, ngày nay đã được nhân giống và trồng khắp nơi trên thế giới. Quả ớt thường được dùng làm gia vị trong bữa ăn hàng ngày và hiện hữu trong ẩm thực của rất nhiều quốc gia trên thế giới. Lá ớt được dùng tươi và có thể thu hái quanh năm.
Vitamin C trong quả ớt có hàm lượng khá cao từ 200-400mg%. Còn trong vỏ chứa Sắc tố carotenoid là capsanthine (0,4), alcaloid chính là capsaicine (0,2%), adenine, cholien và betaine.
Tác dụng của quả ớt
Tác dụng chính của quả ớt theo Đông y là: Kiện vị tiêu thực, ôn trung tán hàn. Bên cạnh đó, ớt còn có lợi ích trong làm thuốc chuyển máu và gây xung huyết; giúp kích thích chung, lợi tiểu và kích thích dạ dày.
Không chỉ quả mà lá ớt cũng có tác dụng lợi tiểu, bên cạnh đó là sát trùng, giải độc và thanh nhiệt.
Rễ ớt: tên Đông y là “la tiêu đầu”, tính vị và có công dụng hoạt huyết tán thũng. La tiêu đầu thường được dùng chữa tử cung xuất huyết cơ năng, thận nang thũng thống (tinh hoàn sưng đau), thủ túc vô lực (chân tay bải hoải).
Cành ớt: có tên gọi trong Đông y là “hải tiêu ngạnh”; có tác dụng trừ hàn thấp, tán ứ trệ nhờ tính vị tân nhiệt (cay nóng). Giúp chữa đông sang (tổn thương phần mềm do lạnh), phong thấp lãnh tý (đau xương khớp do lạnh). Chung quy lại, cành ớt đều dùng bằng cách nấu nước rửa ngoài da.
Đối với sức khỏe, quả ớt nói riêng hay cây ớt nói chung sẽ có một số công dụng sau:
1. Giảm nguy cơ ung thư
Thành phần capsaicin trong ớt có khả năng ngăn chặn các mầm mống bệnh phát triển và ức chế sự phát triển của các tế bào ung thư – một nghiên cứu được thực hiện tại Đại học California tại Trường Y khoa Los Angeles đã chỉ ra điều này.
Capsaicin có thể có vai trò như một dược liệu giúp kiểm soát ung thư tuyến tiền liệt nói riêng và là một phương thuốc tự nhiên cho bệnh ung thư nói chung.
2. Chống lại bệnh cúm, cảm lạnh và nhiễm nấm
Beta carotene cùng với các chất chống oxy hóa có chứa trong ớt cay giúp chống lại cúm và cảm lạnh, hỗ trợ hệ thống miễn dịch khi mùa đông đến hay khi thời tiết thay đổi.
3. Giảm lượng axit trong dạ dày
Trong ớt có chứa Cayenne có công dụng giúp loại bỏ axit trong dạ dày. Ớt cay giúp hệ thống tiêu hóa di chuyển vi khuẩn và độc tố ra khỏi cơ thể, điều chỉnh lượng glucozo trong máu và giúp hệ thống đường ruột hoạt động tốt hơn (theo nghiên cứu được công bố trên Critical Reviews in Food Science and Nutrition).
4. Hỗ trợ giảm cân
Ớt giúp đốt cháy chất béo dư thừa, chống béo phì và đẩy nhanh quá trình trao đổi chất. Việc sử dụng thêm ớt cay làm gia vị cho bữa sáng sẽ ít tạo ra cảm giác thèm ăn hơn, vì vậy chúng ta ăn ít calo hơn trong ngày, hỗ trợ tốt trong việc giảm cân cho người béo phì ( đã được chỉ ra bởi một nghiên cứu được công bố trên PloS One).
5. Cung cấp vitamin A, vitamin E
Trong ớt có rất nhiều Vitamin A, là một chất chống oxy hóa giúp giảm viêm, duy trì chức năng thần kinh và làn da khỏe mạnh đồng thời đóng một vai trò quan trọng trong việc duy trì thị lực.
Vitamin A có trong ớt rất có lợi cho mắt, thúc đẩy tăng trưởng tế bào và tăng cường miễn dịch, đem lại rất nhiều lợi ích đối với tuổi thọ và sức khỏe con người.
Không chỉ Vitamin A, trong ớt còn chứa nhiều Vitamin E có rất nhiều tác dụng cân bằng cholesterol, phục hồi làn da bị hư tổn, chống lại các gốc tự do, cải thiện thị lực và cân bằng nội tiết tố.
6. Ngăn ngừa dị ứng
Ớt có chứa cayenne (một hợp chất chống viêm), có tác dụng ngăn ngừa nguy cơ dị ứng và các triệu chứng bệnh lí liên quan đến dị ứng.
7. Thúc đẩy sự thèm ăn và tiêu hóa
Ớt giúp tăng sự thèm ăn thông qua việc thúc đẩy tiết dịch tiêu hóa.
8. Chống đỡ lạnh
Tính chất cay nóng của ớt có thể làm ấm dạ dày. Một chút ớt có công dụng rất tốt đối với những vấn đề như đau bụng, tiêu chảy, nôn mửa và một vài triệu chứng tiêu hóa khác.
9. Thúc đẩy lưu thông máu
Ở ớt có một số đặc tính chữa bệnh, ớt giúp cơ thể “khử ẩm, long đờm,đổ mồ hôi ngoài”. Trong nghiên cứu của y học hiện đại, ớt giúp cải thiện đau đầu, lạnh, tê cóng, thúc đẩy lưu thông tuần hoàn máu.
10. Làm đẹp da
Một điều thật bất ngờ là ớt có thể làm đẹp cho làn da của chị em. Sự tiết hormone được thúc đẩy mạnh hơn bởi tác dụng của ớt giúp cải thiện tình trạng da, làm tăng sự trẻ trung của khuôn mặt.
Chúng ta thường nghĩ rằng một phần nguyên nhân bệnh đậu mùa bắt nguồn trực tiếp từ thực phẩm nhiều gia vị, làm nguy hại cho da, tuy nhiên trong thực tế thì ớt không phải là nguyên nhân.
11. Hạ lipid trong chế độ ăn uống
Trong ớt có chứa capsaicin có tác dụng làm giàu chất xơ, tăng tốc sự phân hủy chất béo.
12. Chống viêm mạnh
Trong ớt chứa capsaicin (một chất có tác dụng chống viêm mạnh – theo nghiên cứu của Mỹ) có thể làm giảm đau dẫn truyền thần kinh khiến con người giảm bớt sự đau đớn.
13. Bảo vệ tim
Có thể trì hoãn sự phát triển của sơ vữa động mạch bằng việc ăn ớt một cách lành mạnh và hiệu quả.
14. Giảm huyết áp
Tuy chưa tìm hiểu được cơ chế hoạt động rõ ràng của capsaicin nhưng các thí nghiệm mới nhất của Anh đã chỉ ra capsaicin có trong ớt có thể đóng một vai trò trong việc giảm huyết áp đối với cơ thể con người.
15. Có lợi cho bệnh tiểu đường
Đối với một số triệu chứng của bệnh tiểu đường loại 1, capsaicin có thể đóng một vai trò giảm thiểu hay làm chậm sự phát triển của căn bệnh này.
16. Giảm mỡ máu
Không chỉ có ích đối với những bệnh nhân mắc phong hàn mà ớt còn rất hữu dụng đối với việc điều chỉnh mỡ máu.
Các nghiên cứu của nước ngoài đã cho thấy được rằng lượng cholesterol trong máu giảm rõ rệt sau khi cho chuột sau khi ăn đồ ăn có ớt, và điều này cũng không ngoại lệ với cơ thể người.
18. Làm chậm quá trình lão hóa
Ớt cung cấp những chất cần cho sự tổng hợp collagen, làm chậm quá trình lão hóa. Bởi vì, trong loại quả này rất giàu chất chống oxy hóa (antioxydants) như vitamin C, vitamin A…
Chung quy lại, ớt mang lại nhiều ích lợi về sức khỏe hơn là những gì chúng ta hình dung về một gia vị thông thường.
Tuy nhiên, ớt không phải phù hợp với tất cả mọi người. Một số đối tượng cần phải kiêng ăn ớt để tránh gây hại đến cơ thể, tình trạng bệnh cũng như sức khỏe của mình.
Một số bài thuốc chữa bệnh từ ớt
1. Chữa ỉa chảy ra toàn nước do bệnh lỵ
Lấy 1 trái ớt, bọc vào váng đậu phụ (đậu hủ bì, đậu hủ y) và nuốt vào buổi sáng sớm.
2. Chữa chân tay bải hoải, gần như liệt
Chân gà 15 đôi (cắt từ trên đầu gối), hồng táo (táo tàu) 6 trái, lạc nhân 60g, rễ ớt 2 cái; nấu với nửa rượu nửa nước, chia ra từng phần ăn hết trong ngày.
3. Chữa sốt rét
Lấy hạt ớt, đem chiêu bằng nước sôi, đối với những người chưa trưởng thành thì số hạt bằng tuổi của bệnh nhân, tối đa 20 hạt, ngày uống 2 lần, liên tục từ 3-5 ngày.
4. Rượu ớt Chữa khớp xương đau nhức, chữa rụng tóc
Ngâm 12g ớt trong 500 ml rượu; có thể sử dụng sau nửa tháng. Thường được dùng để điều trị:
5. Chữa rụng tóc
Bôi rượu ớt bằng cách dùng bông thấm ướt lên chỗ tóc rụng hàng ngày; có công dụng kích thích cục bộ, xúc tiến tóc mọc nhanh.
6. Chữa khớp xương đau nhức do nhiễm lạnh hoặc đòn ngã tổn thương
Ngày uống 2 lần, mỗi lần uống 15ml hoặc lúc đầu uống 5ml, sau tăng dần lên 15ml.
7. Viêm tấy mô liên kết (phlegmona), dẫn đến loét
Sao khô ớt trong chảo, nghiền thành bột mịn, rắc đều lên vết thương, ngày 1 lần.
8. Chữa tổn thương do lạnh giá (đông sang)
Sắc ớt lấy nước rửa hoặc chế biến thành “dầu ớt” (bằng cách nấu trong dầu thực vật, bôi vào vùng da bị tổn thương.
9. Chữa cá trê đâm
Theo kinh nghiệm dân gian ở An Giang, khi bị cá trê đâm, ta dùng quả ớt chín, bẻ ra, rồi xát (chất cay) vào vết thương bị cá đâm, sẽ thấy giảm đau tức thì.
10. Chữa bệnh vẩy nến
Một nắm to lá ớt cay (1 nắm chặt tay và đem sao chín nhưng không cháy), 1 bát tinh tre đằng ngà, 7 đến 9 lá sống đời (lá thuốc bỏng), 300g thiên niên kiện. Cho tất cả vào nồi với 2 lít nước, đun sôi thật kỹ, uống dần thay nước chè, uống độ 3 ấm là hết.
11. Chữa đau thắt ngực
Ớt trái 2 quả, 20g nghệ đen, 20g sâm đan. Sắc uống 1 thang/ngày.
12. Đau bụng kinh niên
Mỗi loại lấy khoảng 10g bao gồm: Rễ cây ớt, rễ hoàng lực, rễ tranh. Sao vàng, sắc uống 1 thang/ngày.
13. Chữa mụn nhọt
Giã lá ớt với chút muối, dùng đắp vào nhọt đang mưng sẽ khiến mủ dễ vỡ, mau lành, bớt đau nhức.
14. Chữa đau lưng, đau khớp
Ớt chín 15 quả, 80g rễ chỉ thiên, 3 lá đu đủ. Hỗn hợp đem giã nhỏ đem ngâm cồn với tỷ lệ ½ , sử dụng để xoa bóp lưng và các khớp xương bị đau.
15. Chữa khản cổ
Súc miệng với ớt dưới dạng cồn thuốc.
16. Chữa rắn rết cắn
Giã nhỏ lá ớt, đắp vào vết thương đến khi hết đau nhức thì bỏ (thường chỉ 15-30 phút thì hết). Ngày đắp 1-2 lần cho đến khi khỏi hẳn thì ngừng.
17. Chữa đau dạ dày do lạnh
Ớt trái 1-2 quả, 20g nghệ vàng, tán bột uống 2-3 lần/ ngày.
Những điều cần lưu ý khi sử dụng ớt
Bên cạnh những ích lợi tuyệt vời với sức khỏe thì việc lạm dụng ớt cũng có những mặt trái nhất định gây hại cho cơ thể.
Chính vì vậy, khi dùng ớt cần chú ý liều lượng và cách dùng phù hợp để đảm bảo phát huy công dụng tốt nhất.
Một số đối tượng nên hạn chế, thậm chí là kiêng ăn ớt để tránh tác động xấu đến sức khỏe.
Người có triệu chứng nhiệt miệng
Đối với người bị nhiệt, lở loét ở khoang miệng thì không nên sử dụng ớt, sẽ khiến cho tình trạng viêm loét miệng trở nên nặng hơn. Cảm giác đau rát, khó chịu cũng ảnh hưởng không nhỏ đến việc ăn uống và sinh hoạt hằng ngày của chúng ta.
Do vậy, để bệnh tình được cải thiện, bệnh nhân nên tạm ngưng việc sử dụng ớt hoặc ít nhất là trong giai đoạn mắc bệnh để tránh tác động xấu đến sức khỏe và sinh hoạt.
Bệnh nhân bị trĩ
Ớt được coi là thực phẩm có tính kích thích khá mạnh cũng bởi chính tính cay nóng của nó. Đặc biệt đối với người bị trĩ thì càng không nên sử dụng loại gia vị này.
Bởi lẽ ăn quá nhiều ớt sẽ càng làm cho cơn đau trở nên nghiêm trọng hơn, tệ hơn là có thể dẫn đến hiện tượng xuất huyết.
Người bệnh thận
Bên cạnh ớt thì tất cả các thực phẩm cay nồng như: hành, tỏi, tiêu, gừng và các loại rau như: rau cần rau hẹ,… đều có ảnh hưởng xấu đến thận.
Ăn quá nhiều thực phẩm cay nóng dẫn đến sự kích thích tạo nhiệt bên trong cơ thể, gây rối loạn chức năng thận, cản trở các hoạt động bài tiết khiến cho sức khỏe ngày càng đi xuống.
Thường xuyên đau dạ dày
Cần đính chính lại, ớt không phải là tác nhân gây đau dạ dày nhưng nó có thể là yếu tố khiến chứng đau dạ dày không thể thuyên giảm.
Nguyên nhân là do vị cay nóng của ớt kích thích lên niêm mạc dạ dày càng làm cho chứng bệnh trở nên nghiêm trọng hơn.
Tuy nhiên trên thực tế lại có nguồn tin cho rằng ớt có ích cho dạ dày và có công dụng ngăn ngừa ung thư dạ dày hiệu quả.
Dù vậy mọi người cũng cần cẩn trọng đối với việc sử dùng ớt khi đang mắc phải chứng đau dạ dày và để đảm bảo an toàn hơn hết, bệnh nhân nên tìm đến lời khuyên của thầy thuốc để có kế hoạch ăn uống và chế độ dinh dưỡng phù hợp.
Phụ nữ mang thai và cho con bú
Khi mang thai nếu ăn quá nhiều ớt sẽ dễ gây bệnh dị ứng cho bé sau này. Bên cạnh đó, nó còn khiến cơ thể mẹ bị nóng, ảnh hưởng trực tiếp đến sữa mẹ, khiến cơ thể con bị nóng theo, dẫn đến tình trạng trẻ hay quấy khóc và khó ngủ.
Bệnh nhân viêm túi mật
Bệnh nhân nên kiêng ăn ớt và những thực phẩm cay nóng khác nếu mắc phải bệnh viêm túi mật. Nguyên nhân là do vị cay nồng sẽ có tính kích thích mạnh, rất dễ khiến cho túi mật bị co rút lại gây ra các cơn đau nhói ở gan.
Người bị đau mắt đỏ
Với các bệnh lí như đau mắt đỏ, viêm giác mạc,… bệnh sẽ càng nghiêm trọng hơn nếu trong quá trình điều trị bệnh nhân dùng quá nhiều ới. Bới vì ớt khiến bốc hỏa, kích thích cơ thể tỏa nhiệt.
Chung quy lại, không những là gia vị trong bữa ăn hàng ngày, ớt còn là một thảo dược có rất nhiều ích lợi đối với sức khỏe con người. Tuy nhiên việc lạm dụng ớt sẽ không tránh khỏi những ảnh tác động tiêu cực, do vậy chúng ta cần sử dụng ớt một cách thật an toàn và hiệu quả để phát huy tốt nhất công dụng của loại quả này.
xem thêm >> hoa sinh nhật đẹp , lẵng hoa khai trương , điên hoa chia buồn
