Tiết thu phân là một định nghĩa được bắt nguồn từ Trung Quốc và là một trong hai mươi tư tiết khí của nông lịch. Việc dựa vào những tiết khí này giúp con người hiểu rõ được đặc điểm của thời tiết, từ đó lựa chọn được loại cây trồng và hoa màu phù hợp. Trồng đúng loại cây và hoa màu phù hợp sẽ giúp mang lại hiệu quả năng suất cao hơn và không bị mất mùa. Để hiểu rõ hơn về đặc điểm cũng như ý nghĩa của tiết thu phân thì các bạn hãy cùng chúng tôi tìm hiểu dưới bài viết này nhé.

I. Tiết thu phân là gì

Tiết thu phân là một tiết khí nằm trong hai mươi tư tiết khí nông lịch của người Việt Nam xưa, đây là lịch có bắt nguồn từ Trung Quốc và lưu truyền về nước ta. Tiết thu phân là tiết khí có sự khởi đầu bằng điểm giữa của mùa. Theo khoa học phương Tây thì thời điểm bắt đầu của thu phân chính là tại Bắc bán cầu. Đây được xem là thời điểm có sự liên quan đến vị trí của các hành tinh nằm trong quỹ đạo xoay quanh mặt trời theo thuật ngữ của thiên văn học các nước Phương Tây. Tiết thu phân chính là lúc kinh độ mặt trời bằng đúng 180 độ.

Khái niệm thu phân được hiểu theo nghĩa như sau “phân” có nghĩa là ranh giới, phân chia hai điểm có vị trí bằng nhau hoặc hai vật cân đối, ví dụ như là đường phân giác là đường thẳng chia đôi một góc thành hai góc bằng nhau. Còn “thu” thì mang nghĩa là mùa thu. Vì vậy mà tiết thu phân chính là một tiết khí, khoảng thời gian nằm giữa mùa thu.

II. Đặc điểm và ngày bắt đầu tiết thu phân

1. Ngày bắt đầu tiết thu phân

Theo như cách tính của nông lịch và người xưa, thì tiết thu phân là khoảng thời gian thường bắt đầu từ ngày 23 hoặc 24 tháng 9 và sẽ kết thúc vào ngày 8 tháng 10 theo dương lịch. Đây chính là thời điểm có liên quan trực tiếp đến vị trí của các hành tinh xoay quanh quỹ đạo mặt trời. Vào ngày đầu tiên bắt đầu tiết khi thu phân thì mặt trời sẽ nằm ở vị trí xích kinh 180 độ. Trong tiết khí thu phân, nếu bạn quan sát kỹ thì sẽ thấy mặt trời mọc chính xác ở phía Đông và lặn chính xác ở phía Tây, đây là điểm rất đặc biệt trong tiết thu phân. 

Trong suốt quãng thời gian diễn tiết khí thu phân, thì trước và sau thời điểm này khoảng 3 tháng thì mặt trời dường như có xu hướng mọc và lặn mỗi ngày sẽ nhích dần về phía Nam và đến vị trí xích đạo. 

2. Đặc điểm của tiết thu phân

Ngày đầu tiên diễn ra tiết thu phân vào đúng 12 giờ thì tiếp tuyến của xích đạo sẽ tạo ra một góc 90 độ với mặt trời. Để giải thích hiện tượng này thì các nhà khoa học đã chứng minh là do trái đất chuyển động theo quỹ đạo xoay quanh mặt trời. Như vậy, vào thời điểm này sẽ không có một nửa cầu nào nghiêng về phía mặt trời cả. Vì vậy mà lượng ánh sáng, lượng nhiệt độ cũng như lượng thời gian chiếu sáng ở cả hai nửa cầu sẽ tương đương và bằng nhau. So với các tiết khí khác thì cũng sẽ không có sự chênh lệch giữa thời gian ban ngày và thời gian ban đêm. Nếu như nửa cầu Bắc đang là trong tiết thu phân thì đối với nửa cầu Nam sẽ là thời điểm giữa mùa xuân.

Trong tiết thu phân, do sự dịch chuyển của mặt trời về phía Nam, vì thế mà nửa cầu Bắc vẫn tiếp tục giảm lượng ánh sáng, nhiệt độ, hơi nước. Cùng với đó thì lượng nhiệt độ mà trái đất tích lũy được cũng sẽ được phân tán ra để nhằm tạo nên sự cân bằng trong giới môi trường. Vì sự giảm mạnh các yếu tố tự nhiên trong thời kỳ này mà việc quang hợp của các loài thực vật sẽ bị giảm sút đáng kể, sự sống của muôn loài sẽ được chuyển sang trạng thái tiềm ẩn và đợi chờ cơ hội để phát triển.

III. Ý nghĩa của tiết thu phân trong phong thủy

Thời gian diễn ra thu phân rơi vào khoảng tháng 8 âm lịch, đây là tháng thuộc chi Dậu, khí Kim cực vượng. Bản chất của khí Kim chính là lạnh lùng và sát phạt chính vì vậy mà ở giai đoạn này sự sống của muôn loài đều bị kìm hãm và tiềm ẩn, chờ đợi để chuyển sang giai đoạn phát triển mới. Đây cũng là thời điểm mà con người dễ mắc phải các bệnh cảm lạnh, phong hàn, dễ mắc phải các bệnh về đường hô hấp và sức khỏe cũng bị giảm sút đáng kể.

Đối với những người sinh ra trong tiết Thu phân do tính chất vượng Kim nên tính tình thường lạnh lùng, cứng rắn, quyết đoán, thông minh, cương trực, rất thông minh, nhanh nhẹn. Hoặc nhiều người còn có cách sống cô độc, ít giao du bên ngoài, thích một mình, rất ít bạn bè, tâm lý còn có xu hướng độc đoán và hơi bảo thủ…

Đối với những người đang mắc bệnh và cần bổ sung thêm khí Kim thì bước sang thời điểm thu phân thì sức khỏe sẽ được cải thiện đáng kể, tinh thần phấn chấn, trong người khỏe mạnh, thông minh, năng động, hoạt bát.

Theo bát quái đồ thì thu phân nằm trong cung Dậu, thuộc phương vị chính tây, ứng với quẻ Đoài là con gái út trong gia đình có tính tình vui vẻ, hoạt bát, thông minh và chăm chỉ. Ngoài ra thì tháng 8 cũng thuộc quẻ Quán, mặc dù âm khí phát triển khá mạnh nhưng đây vẫn là quẻ tốt, mang lại nhiều may mắn và cát lành cho gia đình.

IV. Ảnh hưởng của tiết thu phân

Tiết thu phân diễn ra vào thời điểm gần cuối năm, mang đặc điểm lạnh lùng và nghiêm khắc đối với muôn loài. Cũng giống như các tiết khí khác trong năm thì tiết thu phân cũng sẽ tạo ra những ảnh hưởng nhất định đến với các loài động và thực vật trong tự nhiên. Để hiểu rõ hơn về những ảnh hưởng của tiết thu phân thì hãy cùng theo dõi phần nội dung dưới đây nhé.

1. Ảnh hưởng của thu phân đến con người

Từ xa xưa con người đã biết dựa vào các tiết khí trong nông lịch để phục vụ các mục đích canh tác và trồng trọt. Khi thu phân đến là thời điểm mà nhiều người nông dân thu hoạch các loại lương thực và ngũ cốc. Bên cạnh đó thì cũng có nhiều người tranh thủ canh tác để trồng trọt các loại hoa màu và rau vụ đông. Trước đây khi kỹ thuật nông nghiệp chưa phát triển và chưa có nhiều giống cây trồng phù hợp với mùa này thì người nông dân sẽ không làm ruộng nữa, vì vậy mà mới được gọi là tiết nông nhàn.

Ngoài ra thì đối với những người chăn nuôi gia súc, gia cầm thì vào thu phân người ta sẽ phải tiến hành tổng vệ sinh và dọn dẹp lại khu vực chăn nuôi và tiến hành phòng dịch cho vật nuôi. Bởi đây là thời điểm mà các loại bệnh dịch và virus rất dễ bùng phát và lây lan, nếu không có biện pháp phòng tránh sẽ khiến các loài vật nuôi bị nhiễm bệnh và chết.

Cùng với sự thay đổi của giới tự nhiên thì các nguồn năng lượng, ngũ hành, âm dương cũng sẽ có chuyển biến đáng kể. Để bảo vệ sức khỏe vào thời điểm thu phân thì con người nên điều dưỡng cơ thể, mặc ấm cho toàn thể, tránh tắm nước lạnh vào đêm lạnh. Để sức khỏe được bảo vệ thì cũng như thay đổi chế độ ăn uống, nên thêm vào các loại thực phẩm có tính nhiệt, cay nóng để tránh khí lạnh và phong hàn. Uống nước ấm để bảo vệ cơ thể.

2. Ảnh hưởng của tiết thu phân đến động vật

Vào thời điểm thu phân thì cũng tạo ra rất nhiều ảnh hưởng đến với giới động vật. Các loài động vật bắt buộc phải thay đổi để có thể thích nghi được với hoàn cảnh và môi trường sinh tồn mới. Một số loài động vật như chim, nai, hươu… sẽ buộc phải đi di trú xuống vùng đất phía Nam ở gần xích đạo.

Đây sẽ là vùng đất có nhiều nguồn thức ăn và nguồn nước dồi dào hơn cho toàn bầy đàn của chúng. Hơn nữa thì những vùng đất ở phía Nam sẽ có nhiệt độ cao hơn so với các vùng đất ở phía Bắc khi mùa đông đến. Đợi đến khi mùa đông đi qua, mùa xuân trở về thì những loài động vật trên sẽ quay trở lại để tiếp tục sinh sống và sinh nở con mới.

Một số loại động vật khác khi thu phân đến thì chúng sẽ đi trú đông. Các loài như rắn, ếch, chuột… sẽ không di chuyển nhiều mà tìm một chiếc hang kín đáo, ấm áp để trú ẩn. Chúng sẽ dự trữ năng lượng và đồ ăn cần thiết và ngủ đông đến mãi tiết Thanh Minh mới ra khỏi hang.

Ngoài ra đối với các loài động vật còn lại như cá thì chúng sẽ hạn chế đi tìm thức ăn vào tiết thu phân. Năng lượng mà chúng đã dự trữ sẵn sẽ giúp chúng tiếp tục duy trì sự sống mà không cần phải đi kiếm ăn trong suốt thời gian dài.

3. Ảnh hưởng của thu phân đến thực vật

Khi tiết thu phân diễn ra thì nhiều loài thực vật (đặc biệt nhất phải kể đến khu vực ôn đới) có phần lá sẽ chuyển sang màu vàng và rụng hết để nhằm hạn chế quá trình thoát hơi nước. Đối với điều kiện sinh trưởng bị giảm hầu hết các nguồn dưỡng chất như ánh sáng, độ ẩm hay nhiệt độ… Thì những chiếc lá sẽ không thể thực hiện quá trình quang hợp hay tạo các hợp chất hữu cơ cho sự sinh trưởng của cây được nữa. Lúc này phần lá sẽ trở thành gánh nặng khiến cây bị hao tổn nhiều hơi nước cũng như các chất dinh dưỡng nuôi cây. Vì vậy mà hiện tượng lá bị vàng và rụng hết là hoàn cảnh bắt buộc để thực vật thích nghi với điều kiện thời tiết khắc nghiệt. Đợi đến khi mùa đông đến thì chúng sẽ đâm chồi và lên lá mới để thực hiện quá trình quang hợp tốt hơn.

Còn đối với các loài cây xương rồng thì chúng sẽ biến đổi các lá thành gai nhọn để hạn chế quá trình thoát hơi nước và đảm bảo chất dinh dưỡng cho cây. Một số loài thực vật dạng cũ sẽ tích lũy chất dinh dưỡng ở trong thân cây và phần rễ để duy trì sự phát triển và tồn tại của cây trong suốt thời gian thu phân. Tất cả các loài thực vật vào thời điểm này sẽ chuyển sang tình trạng tiềm ẩn và đợi sinh sôi phát triển mạnh mẽ vào mùa xuân.Xương rồng mọc gai để hạn chế thoát hơi nước

V. Những lễ hội nổi bật nhất vào tiết thu phân

Ở Việt Nam khi bắt đầu tiết thu phân cũng là thời điểm gần cuối năm, thời tiết lúc này cũng rất đẹp, mát mẻ, thoải mái. Chính vì vậy mà có rất nhiều lễ hội nổi tiếng được thực hiện trong dịp thu phân này. Ở nước ta lễ hội nổi bật nhất của tiết thu phân phải kể đến chính là ngày tết Trung thu. Đây là một trong những ngày lễ quan trọng để mọi người trong gia đình có thể vui vẻ quây quần bên nhau cùng thưởng trăng đẹp.

Cùng với đó thì trên thế giới cũng có tổ chức rất nhiều lễ hội để chào đón tiết khí thu phân này. Ở đất nước Nhật Bản thì ngày bắt đầu tiết thu phân được xem là ngày lễ chính thức của quốc gia này. Đây là dịp lễ để tất cả các gia đình có thể đi tảo mộ tổ tiên, sau đó đoàn tụ ấm cúng và ăn uống cùng với gia đình. Đây là dịp lễ để mọi người nghỉ ngơi và quan tâm đến nhau nhiều hơn.

Đối với các nước Âu Mỹ thì khi thu phân bắt đầu cũng chính mùa của các lễ hội dịp cuối năm. Tại Anh có tổ chức lễ hội “ngày trăng thu hoạch” đây được xem là một lễ hội thu hoạch truyền thống của người dân nước Anh. Lễ hội được tổ chức với mong muốn vụ mùa sang năm sẽ được bội thu hơn nữa.

Như vậy, trong bài viết trên chúng tôi đã cung cấp đến các bạn những thông tin vô cùng bổ ích liên quan đến đặc điểm cũng như ý nghĩa của tiết thu phân. Hy vọng sau khi tham khảo bài viết trên các bạn sẽ có thêm nhiều hiểu biết cũng như kinh nghiệm liên quan đến vấn đề này, từ đó biết chăm sóc sức khỏe vào thời điểm giao mùa này.