Ô nhiễm môi trường nói chung và ô nhiễm môi trường nước nói riêng luôn là một vấn đề mà mọi người quan tâm. Nó ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng cuộc sống, sức khỏe của chúng ta. Vậy, nguyên nhân nào làm cho tình trạng này ngày càng tồi tệ hơn. Bài viết dưới đây, chúng tôi xin chia sẻ 9 nguyên nhân và 5 biện pháp khắc phục tình trạng ô nhiễm môi trường nước hiện nay. 

I. Ô nhiễm môi trường nước là gì? 

Ô nhiễm môi trường nước có nghĩa là nguồn nước đã bị nhiễm các hoá chất hoặc là các chất lạ không có lợi và ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe của con người, thực vật và động vật. 

Môi trường nước bị ô nhiễm khi mà các chất gây bất lợi cho nước xâm nhập vào những vùng nước của hồ, đại dương, sông… Nguồn chất độc hại tồn tại dưới nhiều dạng, có thể là hoà tan, có thể là lơ lửng hoặc cũng có thể là đọng lại ở trong nước. 

II. Nguyên nhân ô nhiễm môi trường nước 

1. Đô thị hóa

Khi ngày càng có nhiều người di chuyển vào các thành phố và thị trấn, một số yếu tố gây ô nhiễm:

2. Nạn phá rừng

Giải phóng mặt bằng cho nông nghiệp và tăng trưởng đô thị thường dẫn đến ô nhiễm nước. Khi đất bị tước bỏ thảm thực vật bảo vệ, nó dễ bị xói mòn. Điều này dẫn đến sự gia tăng độ đục của nước. 

3. Đập sông

Đập sông có thể tác động đến nước theo những cách sau:

4. Phá hủy vùng đất ngập nước

Đất ngập nước là cách tự nhiên để làm sạch nước cũng như làm giảm nước (chúng giữ nước vào mùa hè và giải phóng nó vào mùa đông).

Phá hủy vùng đất ngập nước:

5. Các ngành nghề

Các ngành sản xuất chất thải có thể ảnh hưởng đến:

6. Khai thác mỏ

Mỏ sản xuất chất thải:

7. Nông nghiệp

Tăng xói mòn đất do sự xáo trộn vật lý của đất và thảm thực vật do cày xới, quá tải, khai thác gỗ và xây dựng đường. Điều này ảnh hưởng đến độ đục và lượng muối và khoáng chất trong nước

Tăng chất dinh dưỡng do phân bón và bài tiết, góp phần đáng lo ngại của nitrat và phốt phát vào nguồn nước (điều này có thể gây ra hiện tượng phú dưỡng);

Tăng sử dụng thuốc trừ sâu.

8. Sử dụng năng lượng

Khi dân số loài người tăng lên, cần nhiều năng lượng hơn cho các hoạt động của con người như nấu ăn, thắp sáng… Phần lớn năng lượng của chúng ta ở Nam Phi đến từ việc đốt than tại các nhà máy điện và dẫn đến sự gia tăng đáng kể lượng khí thải lưu huỳnh và nitơ oxit vào không khí. Những khí này là nguyên nhân chính của mưa axit. Ngoài ra việc giải phóng carbon dioxide, từ việc đốt than, làm tăng sự nóng lên toàn cầu.

9. Ô nhiễm nước do tai nạn

Ô nhiễm nước do tai nạn có thể phát sinh từ nhiều nguồn (như vỡ ống và bể chứa, rò rỉ lớn, hỏa hoạn và tràn dầu) và có thể gây ra mức độ thiệt hại khác nhau, tùy thuộc vào số lượng, độc tính và sự tồn tại của chất ô nhiễm, và kích thước và khả năng thích ứng của Thân nước.

III. Hậu quả của ô nhiễm môi trường nước 

1. Sức khỏe con người

Tất cả chúng ta đều uống nước lấy từ nguồn: đây có thể là hồ hoặc sông địa phương. Ở các quốc gia có các thực hành sàng lọc và thanh lọc kém, mọi người thường bị bùng phát dịch bệnh do nước như dịch tả và bệnh lao. Mỗi năm, ước tính có khoảng 3 triệu5 triệu trường hợp mắc bệnh tả và 100.000 trường hợp tử vong do 120.000 người mắc bệnh tả. (WHO ước tính chỉ có 51010% trường hợp được báo cáo chính thức)

Ở các nước phát triển, ngay cả khi có các phương pháp thanh lọc tốt hơn, mọi người vẫn phải chịu tác động sức khỏe của ô nhiễm nước. Lấy độc tố phát ra từ sự phát triển của tảo chẳng hạn: điều này có thể gây đau dạ dày và phát ban. Nitơ dư thừa trong nước uống cũng gây ra rủi ro nghiêm trọng cho trẻ sơ sinh.

Đánh giá hồ cho thấy gần 20 phần trăm hồ của quốc gia có mức độ ô nhiễm nitơ và phốt pho cao. Báo cáo cũng cho thấy điều kiện hồ nghèo liên quan đến ô nhiễm nitơ hoặc phốt pho tăng gấp đôi khả năng sức khỏe hệ sinh thái kém. 

2. Hệ sinh thái

Dinh dưỡng ô nhiễm từ thượng nguồn (lạch suối) thường chảy xuống dốc và thậm chí đi dặm vào cơ thể nước lớn khác. Hiệu quả là, nó sinh sản tảo và gây ra sự phát triển của nhiều sinh vật dưới nước. Cuộc tấn công tảo này ảnh hưởng đến cá và các động vật thủy sinh khác bằng cách hấp thụ và giảm lượng oxy cung cấp. Sự phát triển của tảo cũng làm tắc nghẽn mang cá. Đương nhiên, trật tự của các hệ sinh thái trong nước đó bị ảnh hưởng tiêu cực, vì sự phá hủy hoặc giới thiệu của bất kỳ sinh vật nước ngoài nào làm thay đổi toàn bộ chuỗi thức ăn trong đó.

3. Cái chết của động vật

Động vật, bao gồm cả động vật dưới nước chết khi bị nhiễm độc nước vì nhiều lý do. Những động vật khác bị căng thẳng và quần thể của chúng đang bị đe dọa. Trong một trường hợp điển hình của việc ô nhiễm môi trường biển trong thời gian gần đây, 16000 dặm đường bờ biển Mỹ bị ảnh hưởng bởi một vụ tràn dầu. Ô nhiễm nước đó đã gây ra nhiều thiệt hại và cái chết của nhiều động vật. Hơn 8.000 động vật (chim, rùa, động vật có vú) đã được báo cáo đã chết chỉ 6 tháng sau khi tràn, bao gồm nhiều loài đã nằm trong danh sách các loài có nguy cơ tuyệt chủng. Tác động ngay lập tức đến động vật hoang dã bao gồm các loài chim bọc dầu và rùa biển, động vật có vú ăn dầu và san hô biển sâu chết hoặc chết. Động vật cũng bị ảnh hưởng bởi chất thải rắn ném vào các vùng nước, vì chúng gây hại cho chúng theo nhiều cách.

4. Ảnh hưởng đến kinh tế

Từ những điều trên, rõ ràng có một số tác động tài chính thực sự sẽ dẫn đến ô nhiễm nguồn nước. Nó có thể tốn nhiều chi phí hơn để làm sạch nước uống lấy nguồn từ các vùng nước bị ô nhiễm chất dinh dưỡng. Kho cá bị ảnh hưởng tiêu cực khi thiếu oxy. Người tiêu dùng cũng cảnh giác với cá từ các nguồn này và có xu hướng tránh xa chúng, làm tổn thất thủy sản để mất doanh thu. Ở những nơi có các hoạt động dưới nước hoặc thể thao, rất nhiều tiền được dành để làm sạch nước từ tảo nở hoa và những thứ tương tự.

IV. Thực trạng ô nhiễm môi trường nước ở Việt Nam 

Tại Việt Nam có khoảng từ 8 – 12% tổng lượng chất thải ra mỗi trường mỗi ngày là các chất thải nhựa, túi nilon gây ô nhiễm nguồn nước nghiêm trọng, trở thành vấn nạn của Quốc gia.

Ở Mũi Né – Phan Thiết có nhiều bãi biển ngập mình trong “biển rác”. Trong năm 2018 đã có rất nhiều khách du lịch trong nước và nước ngoài đã từng nhiều lần tự nguyện để thu, dọn rác thải nhưng vẫn không cải thiện. Nhưng nhiều người dân thiếu ý thức ở Tuy Phong vẫn thản nhiên đổ rác, túi nilon ra biển. Chính vì thế, mà bãi biển tại tuy Phong đã bị trải dài hàng cây số toàn là rác bao nhiêu năm nay.

Mặc dù các cấp, các ngành đã có nhiều biện pháp bảo vệ môi trường nước nhưng thực trang ô nhiễm vẫn diễn ra do ý thức kém của người dân. Ô nhiễm nguồn nước ở các khu vực đô thị, xung quanh các khu công nghiệp, làng nghề, hay tại các khu vực sông, ô nhiễm và suy thoái chất lượng nước giảm sút trầm trọng ở khu vực sông Nhuệ – Đáy, sông Cầu, hệ thống sông Đồng Nai, TP.Hồ Chí Minh; Ô nhiễm các chất dinh dưỡng, kim loại nặng trong nước tại khu vực Hà Đông, Hoài Đức, Ý Thiên, TP. Thái Bình.

Những khu vực khai thác khoáng sản đã và đang gây ô nhiễm môi trường nước trầm trọng do việc thải đất đá và nước thải mỏ, phát tán bụi thải, quặng xỉ ngầm xuống nguồn nước; làm thay đổi hệ hệ sinh thái rừng, suy thoái và ô nhiễm đất nông nghiệp.

Các hệ thống thoát nước thải tại các khu đô thị, khu công nghiệp cũng chưa đáp ứng đúng tiêu chuẩn, nước thải không được xử lý trước khi đổ vào hệ thống thoát nước chung và đổ vào các dòng sông nên đã gây ra ô nhiễm môi trường nước một cách trầm trọng. 

Nếu tại các khu vực đô thị lớn đang phải đối mặt với thách thức về ô nhiễm nguồn nước do chất thải từ các làng nghề, thì ở khu vực nông thông lại phát sinh ra hàng chục triệu tấn rác thải sinh hoạt, trong đó có tới 80% khối lượng rác thải, vỏ bao thuốc trừ sâu không được thu gom, xử lý hợp vệ sinh mà xả trực tiếp ra ao hồ, sông biển… khiến nguồn nước, không khí bị ô nhiễm. Việc lạm dụng phân bón hóa học, thuốc trừ sâu, thuốc kích thích tăng trưởng làm gia tăng các loại khí độc gây ô nhiễm môi trường nước như các khu vực: Đông Anh – Hà Nội, Hiệp Hòa – Bắc Giang, Yên Định – Thanh Hóa…  ảnh hưởng đến chất lượng của rau màu, gây nguy hiểm trực tiếp đến người dân.

V. Biện pháp khắc phục ô nhiễm môi trường nước 

1. Xử lý nước thải đúng cách

2. Thực hành nông nghiệp xanh

Nông dân có thể xây dựng và đưa vào thực hành các kế hoạch quản lý chất dinh dưỡng để hạn chế ứng dụng chất dinh dưỡng dư thừa do đó làm giảm khả năng ô nhiễm nước ngầm từ phốt phát và nitrat. Tác động của thuốc trừ sâu và thuốc diệt cỏ có thể được quản lý bằng cách sử dụng các kỹ thuật quản lý dịch hại tổng hợp (IPM) như kiểm soát dịch hại sinh học để kiểm soát sâu bệnh và giảm thiểu sự phụ thuộc vào thuốc trừ sâu hóa học.

3. Xử lý nước thải công nghiệp

Tất cả các ngành sản xuất nên đảm bảo họ có một cơ sở xử lý được thiết kế tốt, có thể ngăn ngừa ô nhiễm nước bằng cách làm mát, xử lý và loại bỏ tất cả các thành phần độc hại của chất thải thải vào các vùng nước.

4. Luật pháp và chính sách chống ô nhiễm môi trường nước

Luật chống ô nhiễm nguồn nước ở Việt Nam cũng có thể thiết lập các biện pháp hạn chế hậu quả của ô nhiễm nước hàng đầu như nước thải và xử lý chất thải công nghiệp và quản lý rác thải. Những luật này nên được hướng đến các thị trường, ngành công nghiệp, bệnh viện, trường học và các hội đồng địa phương.

5. Nỗ lực cá nhân và các chiến dịch giáo dục

Có rất nhiều cách để giáo dục mọi người về sự nguy hiểm và hậu quả ô nhiễm môi trường nước. Các cá nhân và tổ chức nhận thức được sự nguy hiểm của ô nhiễm nguồn nước có thể giáo dục gia đình, bạn bè và thậm chí cả xã hội thông qua các chiến dịch vận động để tạo ảnh hưởng trên quy mô lớn.

Hy vọng, với những chia sẻ của chúng tôi về nguyên nhân, hậu quả và cách khắc phục tình trạng ô nhiễm môi trường nước. Bạn đọc đã nắm rõ được thực trạng cũng như các vấn đề liên quan. Hãy cùng lên tiếng, chung tay để ngăn chặn tình trạng nguồn nước ô nhiễm, nâng cao chất lượng cuộc sống của mình và những người xung quanh.