Tập thơ Đại Nam Quốc Sử Diễn Ca của nhà thơ Lê Ngô Cát phần 2
Tập thơ Đại Nam Quốc Sử Diễn Ca của nhà thơ Lê Ngô Cát phần 2
Đại Nam Quốc Sử Diễn Ca là một tập thơ giá trị của nhà thơ Lê Ngô Cát. Ông là một thi sĩ nổi tiếng nhờ tập thơ ấn tượng này. Lê Ngô Cát đã đem hết nhiệt tình vào đấy để sáng tác nên một quyển sử bằng văn vần có giá trị. Hãy cùng chúng tôi theo dõi ngay bây giờ nhé!
Đại Nam Quốc Sử Diễn Ca là một tập thơ giá trị của nhà thơ Lê Ngô Cát. Ông là một thi sĩ nổi tiếng nhờ tập thơ ấn tượng này. Lê Ngô Cát đã đem hết nhiệt tình vào đấy để sáng tác nên một quyển sử bằng văn vần có giá trị. Hãy cùng chúng tôi theo dõi ngay bây giờ nhé!
Nội Dung
An Nam đô hộ phủ
Quan Tuỳ lại có Khâu Hoà,
Đem dâng đồ tịch nước ta về Đường.
An Nam mới lại canh trương,
Đặt Đô hộ phủ theo đường Trung Hoa.
Mười hai châu lại chia ra:
Giao, Phong, Lục, Ái, Chi, Nga, Diễn, Tràng.
Vũ an, Phúc Lộ, Hoan, Thang,
Cơ mi các bộ man hoang ở ngoài.
Mai Thúc Loan khởi nghĩa
Quan Đường lắm kẻ tham tài,
Binh dân hàm oán, trong ngoài hợp mưu.
Mai Thúc Loan ở Hoan Châu,
Quân ba mươi vạn ruổi vào ải xa.
Hiệu cờ Hắc Đế mở ra,
Cũng toan quét sạch sơn hà một phương.
Đường sai Tư Húc tiếp sang,
Hợp cùng Sở Khách hai đàng giáp công.
Vận đời còn chửa hanh thông.
Nước non để giận anh hùng nghìn thu.
Giặc Đồ Bà
Trấn nam lại đổi tên châu,
Một đời canh cải trước sau mấy kỳ.
Xa khơi ngoài chốn biên thuỳ,
Đồ Bà giặc mọi đua bề phân tranh.
Bá Nghi hợp với Chính Bình,
Dẹp đoàn tiểu khấu, xây thành Đại La.
Phùng Hưng khởi nghĩa
Xiết bao phú trọng, chính hà,
Sinh dân sầu khổ ai là xót chăng?
Đường lâm mới có Phùng Hưng,
Đã tài kiêu dũng, lại lưng phú hào.
Cõi Tây nổi việc cung đao,
Đô quân tôn hiệu, Tản Thao hiệp tình.
Đem quân thẳng đến vây thành,
Đại La thế bức, Chính Bình hồn tiêu.
Nhân phủ trị mở ngôi triều,
Phong châu một giải nhiếp điều mấy niên.
Đế hương phút trở xe biền,
Đại vương Bố Cái tiếng truyền muôn thu.
Phùng An con nối thơ ngu,
Nghe quan nhu viễn bầy mưu hàng Đường.
Chuyện Lý Ông Trọng
Kể từ đô hộ Triệu Xương,
Thành La xây lại vững vàng hơn xưa.
Thuyền chơi qua bến sông Từ,
Giấc nồng đâu bỗng tình cờ lạ sao.
Thấy người hai trượng dài cao,
Bàn kinh, giảng truyện khác nào văn nhân.
Cùng nhau như gửi tâm thần,
Tỉnh ra mới rõ nguyên căn tỏ tường.
Lý Ông Trọng ở Thuỵ Hương,
Người đời vua Thục mà sang thi Tần.
Hiếu liêm nhẹ bước thanh vân,
Làm quan hiệu uý đem quân ngữ Hồ.
Uy danh đã khiếp Hung Nô,
Người về Nam quốc, hình đồ Bắc phương.
Hàm dương đúc tượng người vàng,
Uy thừa còn giúp Tần hoàng phục xa.
Hương thơm cổ miếu tà tà,
Từ nay tu lý mới là phong quang.
Quan lại nhà Đường
Triệu công tuổi tác về Đường,
Quý Nguyên, Bùi Thái tranh quyền với nhau.
Triều đình kén kẻ trị châu,
Triệu công vâng mệnh xe thiều, lại sang.
Bản kiều vừa nhận dấu sương,
Bến hồng đã định, khói lang cũng tàn.
Trương Đan thay chức phiên hàn,
Tập nghề thuỷ chiến, tạo thuyền đồng mông.
Đại la mới đắp luỹ vòng,
Ái, Hoan thành cũ đều cùng tái tu.
Quan tham ai chẳng oán thù,
Kìa như Tượng Cổ sư đồ bạn ly.
Quan hiền ai chẳng uý uy,
Kìa như Mả Tổng man di đầu hàng.
Nguyên Gia dời phủ Tô Giang,
Đến năm Bảo Lịch dời sang Tống Bình.
Giao Châu binh mã tung hoành,
Thăng Triều đã dẹp, Dương Thanh lại nồng.
Kìa ai tôn trở chiết xung,
Mã công tên Thực anh hùng kém chi.
Tiết thanh cảm vật mới kỳ,
Dưới dòng Hợp Phố châu đi cũng về.
Kiềm châu xa ruổi mã đề,
Hồng bay còn dấu tuyết nê chưa mòn.
Nhũng quan lại gặp Vũ Hồn,
Thành lâu lửa cháy, dinh đồn quân reo.
Đoàn công vâng mệnh Đường triều.
Trước xe phủ dụ, giặc nào chẳng tan.
Thôi trung thổ, lại ngoại man,
Châu Nhai, Nguyên Hựu sai quan mấy lần.
Nho môn có kẻ tướng thần,
Họ Vương tên Thức kinh luân gồm tài.
Thành môn nghiêm nghị trong ngoài,
Trồng cây trúc mộc, tập bài cung đao.
Châu dân đều thấm ân cao,
Chiêm Thành, Chân Lạp cũng vào hiệu cung.
Giặc Nam Chiếu
Xe thiều vừa trở về Đông,
Giặc Man thừa khích ruổi giong cõi ngoài.
Vương Khoan, Lý Hộ phi tài,
Đường sai Thái Lập lĩnh bài Giao Châu.
Biên thư mấy bức về tâu,
Kẻ xin lưu thú, người cầu bãi binh.
Ghen công vi hoặc, Thái Kinh,
Thờ ơ để việc biên tình mặc ai.
Tiếc thay muôn dặm thành dài,
Cô quân nên nỗi thiệt tài chiết xung.
Ngu Hầu tiếp chiến bên sông,
Quyết liều một trận đều cùng quyên sinh.
Vua Đường tuyên chỉ triệt binh,
Bỏ hàm Đô hộ, đặt hành Giao Châu.
Trấn, đồn, cửa bể, đâu đâu,
Tống Nhung, Thừa Huấn hợp nhau một đường.
Dùng dằng nào dám tiến sang,
Tám ngàn quân bỏ cương tràng sạch không.
Dối tâu lại muốn cầu công,
Rồi ra sự phát đều cùng nghị lưu.
Cao Biền dẹp Nam Chiếu
Cao Biền là tướng lạc điêu,
Tài danh sớm đã dự vào giản tri.
Quân phù vâng lệnh chỉ huy,
Tiệp thư sai một tiểu ty về chầu.
Gia quan cho lĩnh tiết mao,
Đặt quân Tĩnh Hải biên vào bản chương.
Một châu hùng cứ xưng vương,
Thành La rộng mở, kim thang vững bền.
Tuần hành trải khắp sơn xuyên,
Đào Thiên uy cảng, thông thuyền vãng lai.
Chín năm khép mở ra tài,
Thành trì truyền dấu, miếu đài ghi công.
Rồi khi trở ngựa Hán Trung,
Cao Tầm là cháu nối dòng xưng phiên.
Họ Tăng, tên Cổn cũng hiền,
Giao Châu di ký còn truyền một chương.
1. Họ Khúc dấy nghiệp
Ba trăm năm lẻ Tuỳ, Đường,
Lại trong Ngũ quý tang thương cũng dài,
Hồng châu Khúc Hạo hùng tài,
Gặp đời Thúc Quý toan bài bá vương.
Cõi nhà hùng cứ nam phương,
Cung cầu một lễ, Hán Lương hai lòng.
Quy mô cũng rắp hỗn đồng,
Điền tô, đinh ngạch đều cùng định nên.
Thừa gia vừa được tái truyền,
Bởi cầu Lương tiết hoá nên Hán tù.
Dương Đinh Nghệ lại báo thù,
Đuổi người Hán, lĩnh châu phù vừa xong.
Nghĩa nhi gặp đứa gian hùng,
Kiều Công Tiện lại nỡ lòng sao nên.
2. Ngô Quyền phá quân Nam Hán
Dương công xưa có rể hiền,
Đường Lâm hào hữu tên Quyền họ Ngô.
Vì thầy, quyết chí phục thù,
Nghĩa binh từ cõi Ái châu kéo vào.
Hán sai thái tử Hoằng Thao,
Đem quân ứng viện toan vào giúp công.
Bạch Đằng một trận giao phong,
Hoằng Thao lạc vía, Kiều Công nộp đầu.
Quân thân đã chính cương trù,
Giang sơn rầy có vương hầu chủ trương.
Về Loa Thành mới đăng quang,
Quan danh cải định, triều chương đặt bày.
3. Dương Tam Kha tiếm ngôi
Nền vương vừa mới dựng xây,
Tiếc cho hưởng nước chưa đầy sáu năm.
Đến cơn loạn mệnh nên nhầm,
Cán Long tuyền để trao cầm tay ai?
Tam Kha là đứa gian hồi,
Lấy bè thích lý chịu lời thác cô.
Cành dương đè lấn chồi ngô,
Bình vương tiếm hiệu, quốc đô tranh quyền.
4. Nhà Ngô phục hưng
Ngô vương vốn có con hiền,
Trưởng là Xương Ngập nối truyền thế gia.
Trà hương lánh dấu yên hà,
Hộ trì lại gặp tôi là Phạm Công.
Xương Văn em thứ con dòng,
Nương mình phủ dưỡng, cam lòng kinh doanh.
Nhân khi ra đánh Thái Bình,
Vén tay tả đản, về thành tập công.
Khoan hình rồi lại giáng phong,
Tư tình, công nghĩa thuỷ chung lưỡng tuyền.
Yên vui lại nhớ anh hiền,
Rước tìm Xương Ngập chung quyền quốc gia.
Chi lan xum họp một nhà,
Anh xưng Thiên Sách, em là Tấn Vương.
Cùng nhau đều hưởng giàu sang,
Dù khi chếch lệch biên tường cũng nguôi.
Bốn năm Thiên Sách vừa rồi,
Tấn Vương rầy mới chuyên ngôi một mình.
Sính tài lại hiếu việc binh,
Thao Giang đã tĩnh, Thái Bình lại vây.
Trận tiền một mũi tên bay,
Khinh thân vàng ngọc, trách này bởi ai?
Tiếc thay chửa được lâu dài,
Mười lăm năm mới hai đời đến đây.
1. Thập nhị sứ quân
Nghiệp Ngô rầy có ai thay?
Đua nhau lại, phó mặc tay quần hùng.
Tiên du riêng một đề phong,
Nguyễn Công Thủ Tiệp cứ vùng Nguyệt Thiên
Đường Lâm riêng một sơn xuyên,
Ngô Công Nhật Khánh cứ miền Tản Thao.
Tây phù liệt có Nguyễn Siêu,
Ngô Xương Xí giữ Bình Kiều một phương.
Tế giang này có Lữ Đường,
Nguyễn Khoan hùng cứ Vĩnh Tường phải chăng?
Phạm Phòng Át giữ châu Đằng,
Kiều Tam Chế giữ ngàn rừng châu Phong.
Đỗ Giang kìa Đỗ Cảnh Công;
Kiều công tên Thuận ở trong Hồi Hồ.
Kiến ong Siêu loại tranh đua,
Lý Khuê một cõi trì khu dầu lòng.
Kình nghê Bố Hải vẫy vùng,
Trần công tên Lãm xưng hùng một nơi.
Phân tranh hội ấy nực cười!
Mười hai quan sứ mỗi người mỗi phương.
2. Đinh Bộ Lĩnh hợp nhất quốc gia
Xây vần trong cuộc tang thương,
Trải bao phân loạn mới sang trị bình.
Có ông Bộ Lĩnh họ Đinh,
Con quan thử sử ở thành Hoa lư.
Khác thường từ thuở còn thơ,
Rủ đoàn mục thụ mở cờ bông lau.
Dập dìu kẻ trước người sau,
Trần ai đã thấy vương hầu uy dung.
Một mai về với Trần công,
Hiệu xưng Vạn Thắng, anh hùng ai qua.
Bốn phương thu lại một nhà,
Mười hai sứ tướng đều là quét thanh.
3. Chính sách nhà Đinh
Trường Yên đầu dựng đô thành.
Cải nguyên là hiệu Thái Bình từ đây.
Nghìn năm cơ tự mới xây,
Lên ngôi hoàng đế đặt bầy trăm quan.
Có đường bệ có y quan,
Đẳng uy có biệt, giai ban có thường.
Tống phong Giao Chỉ quận vương,
Cha con đều chịu sủng chương một ngày.
Hồng Bàng để mối đến nay,
Kể trong chính thống từ đây là đầu.
Tiếc không học vấn công phu,
Chuyện xưa ít biết, lo sau vụng đường.
Già tăng cũng dự quan sang,
Bặc, Điền, Cơ, Tú đều phường vũ nhân.
Nội đình năm vị nữ quân,
Nặng tình kiêm ái, quên phần di mưu.
Đã phong Đinh Liễn con đầu,
Hạng Lang là thứ nhẽ nào đổi thay?
Pháp hình cũng lạ xưa nay,
Hùm nuôi trong cũi, vạc bày ngoài sân.
4. Nhà Đinh mất ngôi
Chơi bời gần lũ tiểu nhân,
Rượu hoa ngọt giọng, đền xuân mê lòng.
Trùng môn thưa hở đề phòng,
Để cho Đỗ Thích gian hùng nỡ tay.
Nối sau Thiếu đế thơ ngây,
Lê Hoàn tiếp chính từ rầy dọc ngang.
Tiếm xưng là Phó quốc vương,
Ra vào cùng ả họ Dương chung tình.
Bặc, Điền vì nước liều mình,
Trách sao Cự Lạng tán thành mưu gian
5. Lê Hoàn phá quân Tống
Chợt nghe binh báo Nam Quan,
Cùng nhau phù lập Lê Hoàn làm vương.
Trước mành, vâng lệnh nàng Dương,
Trong cung đã thấy áo vàng đưa ra,
Trường Yên đổi mặt sơn hà,
Đại Hành trí lược thực là cũng ghê!
Vạc Đinh đã trở sang Lê,
Nàng Dương chăn gối cũng về hậu cung.
Nguy nga ngói bạc, cột đồng,
Cung đài trang sức buông lòng xa hoang,
Tự mình đã trái luân thường,
Lấy chi rủ mối, dựng giường, về sau.
6. Nhà Lê thất chính
Đoàn con đích, thứ tranh nhau,
Để cho cốt nhục thành cừu bởi ai?
Trung Tông vừa mới nối đời,
Cấm đình thoắt đã có người sính hung,
Ngoạ Triều thí nghịch hôn dung,
Trong mê tử sắc, ngoài nồng hình danh,
Đao sơn, kiếm thụ đầy thành,
Thuỷ lao bào lạc ngục hình gớm thay.
Bốn năm sầu oán đã đầy,
Vừa tuần Lê rụng đến ngày Lý sinh.
1. Lý Thái Tổ
Bắc Giang trời mở thánh minh,
Lý Công tên Uẩn nhân tình đới suy.
Lê triều làm chức chỉ huy,
Lũ Đào Cam Mộc ứng kỳ phù lên.
Đầu năm cải hiệu Thuận Thiên,
Thăng Long mới đổi đặt tên kinh thành.
Định ra thuế lệ phân minh,
Túc xa, quản giáp quân danh cũng tường.
Hỗn đồng một mối phong cương,
Hai mươi bốn lộ các đường mới chia.
Cử long sấm dậy binh uy,
Diễn Châu gió động tinh kỳ thân chinh.
Biện loan gặp lúc hối minh,
Hương nguyền cảm cách, sóng kình cũng êm.
Bốn phương trong trị, ngoài nghiêm,
Chiêm Thành, Chân Lạp xa đem cung cầu.
Ngựa man sang tiến Bắc triều,
Tống hoàng ban thưởng quan bào thêm vinh.
Ví hay đạo học tinh minh,
Đế vương sự nghiệp nước mình ai hơn?
Có sao tin hoặc dị đoan,
Say vui đạo Phật lưu tiên cảnh chùa?
Để cho dân tục tranh đua,
Ni cô nối gót, tăng đồ chen vai.
Bởi vì sinh cửa Như Lai,
Tiêu sơn từ thuở anh hài mới ra.
Sóng tình chìm nổi ái hà,
Chín ngôi hoàng hậu, phép nhà cũng sai.
Tự mình đã dựng lệ giai,
Khiến nên con cái, thêm bài tương tranh.
2. Lý Thái Tông bình Nùng, phục Chiêm
Thái Tông nối nghiệp thủ thành,
Anh em lại rắp đua giành ngôi cao.
Cùng nhau binh mã sấn vào,
Cấm thành bỗng chốc xôn xao chiến trường.
Trận tiền giết Vũ Đức Vương,
Đông Chinh, Dực Thánh tìm đường chạy xa.
Khoan hình lại xuống chiếu tha,
Thân phiên đã định, nước nhà mới yên.
Ban hình luật, canh tịch điền,
Mở đồ nhất thống cầm quyền tứ chinh.
Mừng xem “Phiên phục, Nùng bình”,
Huy xưng có chữ rành rành biểu tiên.
Vắn dài là số tự nhiên,
Tụng kinh cầu thọ, khéo nên chuyện cười.
3. Lý Thánh Tông, một ông vua nhân dũng
Thánh Tông văn học hơn đời,
Bình Chiêm, đánh Tống, đủ tài kinh luân.
Khuyến nông chăm việc cần dân,
Chiếu chăn thương kẻ tù nhân lạnh lùng.
Thánh hiền tô tượng học cung,
Đặt khoa bác sĩ, ưu dung đại thần.
Ơn riêng mưa móc đượm nhuần,
Đã tiền lại lúa ân cần dưỡng liêm.
Hồ tây vui thú Dâm đàm,
Nỡ đem của nước xây làm cung tiên.
Chuông Sùng Khánh, tháp Báo Thiên,
Phật vàng đúc tượng, say thiền lạ sao.
4. Bà Ỷ Lan nhiếp chính
Nhân Tông tuổi chửa là bao,
Ngoài ra triều yết, trong vào giảng minh.
Thụ di có Lý Đạo Thành,
Ỷ Lan hoàng hậu buông mành giúp nên.
Mở khoa bác học cầu hiền,
Ba thăng một mẫu, thuế điền nhẹ thay!
Có khi xem gặt, xem cầy,
Lòng chăm điền dã, một ngày mấy tao.
Mưa ân ngấm khắp dồi dào,
Chuộc người bần nữ gả vào quan phu.
5. Lý Thường Kiệt bại Chiêm, phá Tống
Thân chinh xe ngựa trì khu,
Phá Sa động bắt man tù Nguỵ Phang.
Chiêm Thành nộp đất xin hàng,
Ba châu quy phụ một đường thanh di.
Tống binh xâm nhiễu biên thuỳ,
Tướng quân Thường Kiệt dựng cờ Bắc chinh.
Bên song Như Nguyệt trú dinh,
Giang sơn dường có thần linh hộ trì.
Miếu tiền phảng phất ngâm thi,
Như phân địa thế, như trì thiên binh.
Bấy giờ Tống mới hư kinh,
Giảng hoà lại trả mấy thành cố cương.
Lại còn hối hận một chương:
“Tham voi Giao Chỉ, mất vàng Quảng Nguyên”
Năm mươi năm lẻ lâu bền,
Vũ công văn đức rạng truyền sử xanh.
Thượng dương sao nỡ bạc tình,
Để bà Dương hậu một mình ngậm oan.
Kìa Lê Văn Thịnh mưu gian,
Thương chi quái hổ mà khoan lưới hình!
Phật từ như quả chứng minh,
Chuông chùa Diên Hựu đã thành phúc cai.
Cớ sao chi thứ nối đời,
Trừ quân lại thác vào người hoá duyên?
6. Lý Thần Tông khuyến khích việc nông
Thần Tông sinh cửa Sùng Hiền,
Dấu hang thi giải còn truyền Sài Sơn.
Thức nồng nhuộm vẻ chi lan,
Thông minh học vấn kiêm toàn cả hai.
Năm đầu vừa mới lên ngôi,
Giảng cầu trước đã mở bài kinh diên.
Quy nông cho lính canh phiên,
Rộng ân lại trả quan điền cho dân.
7. Đỗ Anh Vũ lộng quyền
Anh Tông còn thuở xung nhân,
Đỗ Anh Vũ lấy ngoại thân lộng hành.
Ra vào trong trướng, ngoài mành,
Cùng Lê Thái Hậu có tình riêng chung.
Tống giam đã bắt vào trong,
Mà Lê Hậu lại còn lòng đeo đai.
Rượu cơm vẫn cứ đưa mời,
Vàng cho ngục tốt liệu bài thoát ra.
Nghị đồ rồi lại được tha,
Để đoàn Vũ Đái đều là thác oan.
8. Tài kinh quốc của Tô Hiến Thành
Rồi ra vắng mặt quyền gian,
Hiến Thành hết sức cán toàn mới nên.
Khi triều Tống, khi sính Nguyên,
Một niềm cung thuận, đôi bên được lòng.
An Nam, Tống mới cải phong,
Quốc danh từ ấy rạng dòng viêm phương.
Thành nam mở chốn võ tràng,
Tập tành cung ngựa phô trương tinh kỳ.
Uy danh dậy đến biên thuỳ,
Chiêm Thành, Ngưu Hống man di cũng bình.
Tuần du đã tỏ dân tình,
Sơn xuyên trải khắp địa hình gần xa.
Trừ quân vì một nết tà
Đổi sang Long Cán còn là ấu niên.
Thác cô nhờ có tôi hiền,
Dẫu người hối chúc mà quyền chẳng sai.
Cao Tông ba tuổi nối đời,
Hiến Thành cư nhiếp, trong ngoài đều yên.
Di lưu còn muốn tiến hiền
Đem Trần Trung Tá thay quyền tán dương.
9. Lý Cao Tổ thất chính
Tiếc không dùng kẻ trung tương,
Cao Tông hoang túng mọi đường ai can?
Dấu xe quanh khắp giang san,
Chính mình lỗi tiết, du quan quá thường.
Lại thêm thổ mộc cung tường,
Mua quan bán ngục nhiều đường riêng tây.
Nhạc Chiêm rầu rĩ khéo bầy,
Những là tai biến từ này hiện ra.
Trâu đâu lên ngọn am la,
Thước đâu làm tổ góc nhà Kính Thiên.
Bốn phương trộm cướp nổi lên,
Quân Chiêm, người Tống xâm biên mấy kỳ.
Vui chơi nào có biết gì,
Thờ ơ phó chuyện an nguy mặc trời.
10. Quách Bốc chiếm kinh thành
Quyền cương ngày một đổi dời,
Phạm Du đã phản lại vời về kinh.
Bỉnh Di là kẻ trung thành,
Nghe gièm mà nỡ gia hình cớ sao?
Bởi ai gây việc oan cừu,
Để cho Quách Bốc sấn vào kim giai.
Xe loan lánh chạy ra ngoài,
Hoàng thân đế thích mỗi người một phương.
11. Họ Trần giúp vua Lý
Trừ quân đi đến Thiên Trường.
Tình cờ lại gặp một nường tiểu thư.
Con nhà Trần Lý công ngư.
Lưới chài nhưng cũng phong tư khác thường.
Trăng già đưa mối tơ vương,
Mới hay con tạo mở đường di duyên.
Họ Trần từ ấy nổi lên.
Kết bè thích lý, dựng nền tiếm giai.
Trần Tự Khánh ở phương ngoài,
Đem quân Hải ấp vào nơi đô thành.
12. Lý Huệ Tông phát điên
Huệ Tông gặp bước gập ghềnh,
Nhẹ ân mẫu hậu, nặng tình phu nhân.
Lạng châu xe đã Bắc tuần,
Nửa đêm riêng với nàng Trần lẻn đi.
Gặp quân Tự Khánh rước về,
Đương cơn gió bụi bốn bề chưa êm.
Huệ Tông cuồng tật lại thêm.
Khi ngày đứng múa khi đêm nằm dài.
Xuất gia lại muốn tu trai,
Ngôi thiêng phó thác cho người đào thơ.
Đằng sơn bóng nhật đã mờ,
Hai trăm mười sáu Lý cơ còn gì?”
13. Lý Chiêu Hoàng nhường ngôi cho chồng
Chiêu Hoàng là phận nữ nhi,
Phấn son gánh việc gian nguy được nào!
Xây vần cơ tạo khéo sao?
Bỗng xui Trần Cảnh hiện vào hầu trong.
Người yểu điệu, kẻ thư phong,
Bén hơi rơm lửa, động lòng mưa mây,
Vẩy nước chậu, vắt khăn tay,
Khi đêm đập bóng, khi ngày ngồi chung.
Hoa đào đã dạn gió đông.
Vua tôi phận đẹp, vợ chồng duyên may.
Chiếu rồng ban xuống năm mây.
Mừng rằng nữ chúa ngày nay có chồng.
1. Những việc cải cách đầu tiên
Đông A tỏ mặt vừng hồng,
Thái tông cải hiệu Kiến Trung rõ ràng.
Trần Thừa là Thái thượng hoàng,
Chuyên quyền thính đoán, gồm đường kinh luân.
Soạn làm thông chế lễ văn,
Thuế điền đã định, số dân cũng tường.
Tướng thần mới đặt bình chương,
Huyện châu sai kẻ khoa trường trị dân,
Bạ đầu thi kẻ lại nhân.
Hiệu quân Tứ thánh, Tứ thần mới chia.
Hà phòng rày mới có đê,
Trăm quan áo mạo, dù xe thêm tường.
Việc ngoài đánh dẹp bốn phương,
Phó cho Thủ Độ chuyên đường trị dân.
2. Văn học và võ công
Thượng hoàng phút đã từ trần,
Thái tông tuổi mới đến tuần mười hai.
Cao minh đã có tư trời,
Lại thêm Thủ Độ vẽ vời khôn ngoan.
Sùng văn, tô tượng Khổng, Nhan,
Dựng nhà Quốc học, đặt quan Giám thần,
Bảy năm một hội thanh vân,
Anh tài náo nức dần dần mới ra.
Trạng nguyên, bảng nhãn, thám hoa,
Kẻ kinh, người trại cũng là tài danh
Lại thi thái học chư sinh,
Lại thi tam giáo chia rành ba khoa.
Thân chinh trỏ ngọn thiên qua,
Chiêm nam, Nguyên bắc đều là dẹp tan.
3. Phong tục đời Trần
Vì ai, đạt gánh giang san?
Mà đem cố chúa gia oan nỡ nào!
Chiêu hoàng duyên trước làm sao?
Gả đi bán lại, coi vào khó nghe!
Phép nhà chẳng sửa buồng the,
Vợ anh sao nỡ đem về hậu cung
Bởi ai đầu mở hôn phong,
Khiến nên một đạo khuê phòng thẹn riêng!
Thuần bôn dong thói ngửa nghiêng,
Họ đương lấy lẫn nào kiêng sợ gì.
Thiên Thành công chúa vu quy,
Sao Trần Quốc Tuấn cướp đi cho đành?
Sính nghi đem tiến thiên đình
Thuỵ bà lăng líu, Trung Thành ngẩn ngơ:
Dị đoan mê hoặc khôn chừa,
Chùa tô Phật tượng, đình thờ Thích Ca.
Tin lời phong thuỷ khi tà,
Đào sông đục núi cũng là nhọc thay!
Lễ đâu yến ẩm quá say,
Đội mo rót rượu, dan tay vui cười.
Ba mươi năm chán cuộc đời,
Truyền cho con nối, ra ngoài Bắc cung.
4. Đức độ và chính trị của Trần Thánh Tông
Thánh Tông hiếu hữu một dòng,
Sớm hôm chầu chực, mát nồng thảnh thơi.
Anh em đệm cả gối dài,
Sân trong yến lạc, cõi ngoài ấm phong.
Một thiên truyền thụ phép lòng,
Di mưu cho kẻ nối dòng ngày sau.
Văn nho khuya sớm giảng cầu,
Kẻ tu sử ký, người chầu kinh diên.
Bề ngoài nghiêm việc phòng biên,
Kén quân đoàn luyện tập thuyền Cửu sa.
5. Trần Hưng Đạo phá Mông Cổ
Trao truyền theo lối phép nhà,
Nhân Tông hùng lược lại là tài hơn,
Rợ Nguyên quen thói tham tàn,
Quân năm mươi vạn, những toan tranh hành,
Sắc sai Hưng Đạo tổng binh,
Với Trần Quang Khải các dinh tiến vào.
Chương Dương một trận phong đào,
Kìa ai cướp giáo, ra vào có công?
Hàm quan một trận ruổi rong,
Kìa ai bắt giặc, uy phong còn truyền?
Giặc Nguyên còn muốn báo đền,
Mượn đường hộ tống binh thuyền lại sang.
Xương bày trắng đất, máu màng đỏ sông.
Trần Hưng Đạo đã anh hùng,
Mà Trần Nhật Duật kể công cũng nhiều.
Hoài Văn tuổi trẻ trí cao,
Cờ đề sáu chữ quyết vào lập công.
Trần Bình Trọng cũng là trung,
Đành làm Nam quỷ, không lòng Bắc vương.
Khuyển ưng còn nghĩa đá vàng,
Yết Kiêu, Dã Tượng hai chàng cũng ghê!
Mà trong ngọc diệp kim chi,
Lũ Trần Ích Tắc sao đi đầu hàng?
Nhân khi biến cố vội vàng,
Kẻ trung người nịnh đôi dàng tỏ ra,
Trùng hưng đem lại sơn hà,
Đã hay thiên tướng cũng là tài sinh.
Nước nhà khi ấy thanh bình,
Truyền ngôi thái tử, lánh mình Ngoạ Vân.
6. Anh Tông và Minh Tông
Anh Tông nối giữ nghiệp Trần,
Trong tu văn đức, ngoài cần vũ công.
Có châm để dạy Đông cung.
Thuỷ vân có tập vui cùng bút nghiên.
Ví không mến phật, say thiền,
Cũng nên một đứng vua hiền Đông A.
Quyện cần rồi lại xuất gia,
Minh Tông kế thống cũng là hiền vương.
Mười lăm năm giữ phép thường,
Rạng nền nếp cũ, mở giường mối sau.
Tiếc không biện biệt ngư châu
Để cho tà nịnh ở đầu giai ban.
Khắc Chung thêm dệt lời gian,
Quốc Chân mắc phải tiếng oan thiệt mình.
7. Việc đánh dẹp về đời Hiến Tông
Hiến Tông làm máy lung linh,
Nghiêm xem tinh độ vận hành không sai.
Thạch đê mới đắp đường dài,
Nước sông thuận lối về ngoài biển Đông.
Thừa bình lại hiếu vũ công,
Đà Giang xa mã, Nam nhung tinh kỳ
Cổ quăng mấy kẻ truy tuỳ,
Nhữ Hài, Chiêu Nghĩa đều về thuỷ cung
Kiềm châu có đá kỷ công,
Oán dày vẻ triện, sầu đông ngấn rều.
1. Nhà Trần bắt đầu suy
Dụ Tông em lại thừa diêu,
Ngôi thay anh cả, quyền theo Thượng hoàng.
Thượng thư mới đặt tỉnh đường,
Đề hình chuyển vận chức thường có tên.
Khuyến nông sai sứ đồn điền,
Vân đồn đặt trấn tra thuyền khách nhân.
Khu tào thống lĩnh cấm quân,
Phong đoàn lại mới kén dần các đô.
Uy thanh xa động biên ngu,
Chiêm thành Chế Mộ dâng đồ thổ nghi
Mong nhờ đưa lối về quê,
Hay đâu gặp gió trở về luống công.
Thượng hoàng đã vắng mặt trong,
Nào ai kiêng sợ mà lòng chẳng di?
Đền Song Quế, ao Thanh trì,
Muông chim hoa cỏ thiếu gì trò chơi!
Trong cung cờ bạc chơi bời,
Tiệc vui chuốc chén, trận cười leo dây!
Đạo thường chẳng cẩn phòng vi,
Chị em chung chạ loạn bề đại luân.
2. Dương Nhật Lễ tiếm vị
Truyền ngôi con đứa ưu nhân,
Để Dương Nhật Lễ tiếm trần dựng lên.
Thói nhà bài hước đã quen,
Tiếng hoà nhịp phách, hát chen cung đàn.
Hiến từ đã phải hàm oan,
Trần công mưu hở thân tàn cũng thương!
Nghệ tông dòng dõi thiên hoàng,
Đà Giang lánh dấu, liệu đường khuất thân,
Tiềm mưu với kẻ tôn thần,
Đem về xã tắc nhà Trần thủa xưa.
Yêu phân dành đã tảo trừ,
Cũng là nối một mối thừa lại sau.
3. Chiêm Thành xâm nhiễu
Tiếc sao một bực ưu nhu,
Đông A từ ấy cơ đồ mới suy.
Giậu phên trống trải biên thuỳ,
Giặc Chiêm rong ruổi đô kỳ xôn xao.
Quý Ly cho dự khu tào,
Báu thiêng lại để gian hào khải du
Duệ Tông hăm hở phục thù,
Đánh Chiêm nào quản tri khu dặm trường.
Khinh mình vào động Ky Mang,
Tinh kỳ tan tác gió sương mịt mù.
Em là Phế Đế hôn ngu,
Chôn tiền giấu của như đồ trẻ chơi.
4. Hồ Quý Ly phế lập
Quý Ly quyền lấn trong ngoài
Buông lời sàm gián quên bài tôn thân.
Truyền vời Phế Đế vào sân,
Lụa đào một tấm bể trần kết oan.
Thuận Tông tuổi mọn tài hèn,
Ngồi không mà để chính quyền mặc ai.
Phải chăng bởi tại mưu người,
Mà điềm trẫm triệu cơ trời lạ sao!
Thượng hoàng một giấc chiêm bao,
“Bạch kê, xích chuỷ” ứng vào câu thơ.
Loạn trưng đã hiện từ giờ,
Mà đồ tứ phụ ai ngờ vẽ ra!
Chim con đem gửi ác già,
Chắc đâu phó thác hẳn là đắc nhân!
Trên đây chúng tôi đã nối tiếp phần 1 chia sẻ đến các bạn tập thơ Đại Nam Quốc Sử Diễn Ca phần 2. Với những ý nghĩa sâu sắc, bài thơ này đến ngày nay vẫn còn vẹn nguyên giá trị cao cả được bạn đọc săn đón. Mời các bạn đón xem phần 3 cùng những bài thơ ấn tượng nhất nha!
Xem Thêm: Tập thơ Đại Nam Quốc Sử Diễn Ca của nhà thơ Lê Ngô Cát phần 1
hoa tươi từ sơn, shop hoa tươi long biên , hoa tươi bình thuận
xem thêm >> hoa sinh nhật, hoa khai trương, hoa đám tang, điện hoa 24gio . shop hoa tươi , Địa chỉ shop hoa
xem thêm >> hoa sinh nhật đẹp , lẵng hoa khai trương , điên hoa chia buồn , dien hoa
gửi điện hoa chia buồn đà nẵng
