Các trò chơi dân gian tạo điều kiện cho các bé phát triển hơn về cả thể chất và trí tuệ. Những trò chơi này chính là món ăn tinh thần, giúp trẻ được vui chơi và giải trí lành mạnh hơn. Dưới đây là các trò chơi dân gian hay và hấp dẫn nhất dành cho trẻ chúng tôi muốn giới thiệu đến các bạn. Mời các bạn cùng tham khảo!

I. Những trò chơi dân gian hấp dẫn dành cho trẻ

Dưới đây chúng tôi sẽ giới thiệu đến các bạn các trò chơi dân gian hay và hấp dẫn nhất dành cho trẻ. Mời các bạn cùng tham khảo! ư

1. Trò chơi Chi chi chành chành

Trò chơi này được lưu truyền với nhiều dị bản khác nhau, hiện tại được phổ biến với 2 dị bản:

DỊ BẢN 1

Chi chi chành chành

Cái đanh thổi lửa

Con ngựa đứt cương

Ba vương ngũ đế

Bắt dế đi tìm

Con chim làm tổ

Miếng mỡ mèo tha

Ù à ù ập

Đóng sập cửa vào.

DỊ BẢN 2

Chi chi chành chành

Cái đanh thổi lửa

Con ngựa mất cương

Ma vương ngũ đế

Bắt dế đi tìm

Ù à ù ập.

Lời truyền về bài vè “Chi chi chành chành” ?

Cách chơi Chi chi chành chành: Khoảng 4 – 5 trẻ một nhóm. Một trẻ làm “cái” xoè bàn tay ra. Các trẻ khác đặt ngón tay vào lòng bàn tay trẻ làm ” cái”. Trẻ làm “cái” vừa gõ ngón tay vừa đọc theo nhịp của bài hát “Chi chi chành chành…” Đến từ sập trẻ làm “cái” nắm tay vào để bắt các ngón tay của các bạn. Các bạn rút ngón tay nhanh ra khỏi lòng bàn tay của trẻ làm “cái”. Ai bị cái bắt ngón tay thì xoè bàn tay cho các bạn chơi tiếp. Người thua cuộc phải chịu hình phạt để người thắng cuộc sai khiến.

2. Trò chơi Mèo đuổi chuột

Mèo đuổi chuột

Mời bạn ra đây

Tay nắm chặt tay

Đứng thành vòng rộng

Chuột luồn lỗ hổng

Chạy vội chạy mau

Chuột đuổi đằng sau

Trốn đâu cho thoát

Thế rồi chú chuột

Lại đóng vai mèo

Co cẳng đuổi theo

Bắt mèo hóa chuột

Cách chơi Mèo đuổi chuột

Có nhiều người chơi xếp thành vòng tròn khép kín, cầm tay nhau, đứng cách nhau một sải tay. Một người làm mèo và một người làm chuột ngồi quay lưng vào nhau ở giữa vòng tròn. Khi có hiệu lệnh xuất phát thì người làm chuột phải ra sức chạy nhanh và người làm mèo thì cố sức đuổi. Những người làm vòng tròn nắm tay nhau và đọc bài đồng dao “Mèo đuổi chuột…” hết bài thì ngồi sụp xuống. Mèo mà vỗ được vào vai chuột thì coi như chuột thua.

3. Trò chơi oẳn tù tì

Tùy theo người chơi ra quyết định là gì thì sẽ quyết định được ai là người thắng và ai là người thua. Trò chơi này rất thú vị và có thể chơi được nhiều người cùng một lúc. Bố mẹ cũng có thể kết hợp trò chơi này cùng với nhiều trò chơi khác để có thể quyết định ai là người chơi trước, ai là người phải chuẩn bị vật dụng trò chơi… Đây cũng là một trò chơi dân gian được rất nhiều trẻ em chơi. Khi chơi, các bé sẽ đọc bài như sau:

“Oẳn tù tì

Ra cái gì?

Ra cái này!”

Đây là một loại trò chơi gợi mở cho bé sự tinh nhanh. Rèn luyện khả năng phán đoán cũng như khả năng phản xạ nhanh nhẹn của bé. Trò chơi Oẳn tù tì giúp bé tăng tính gắn kết hơn với bạn bè xung quanh.

Bố mẹ có thể dạy trò chơi này cho bé kể từ khi lên 2 tuổi. Lý do bởi vì lúc này bé đã có thể nhận biết được các sự vật và nhận thức được cái kéo dùng để cắt, cái búa dùng để đóng đinh…

4. Trò chơi Ô ăn quan

a. Đặc điểm của trò chơi ô ăn quan

Trò chơi ô ăn quan rất thân thuộc với trẻ em, đặc biệt là đối với trẻ em ở nông thôn. Bởi những vật dụng thường chơi trong trò chơi này như hòn sỏi, viên đá.

Đây là một trò chơi giúp bé có thể vận dụng khả năng tính toán, rèn luyện tư duy thông minh và sáng tạo hơn. Nó cũng giúp cho các bé làm quen với cách suy nghĩ để đạt được hiệu quả và thành công lớn nhất rất tích cực.

b. Cách chơi

Cách chơi Ô ăn quan của trò chơi này sẽ dựa vào các ô trong khung hình chữ nhật của trò chơi. Từ khung trò chơi chia làm 10 ô vuông, mỗi cạnh dài của hình chữ nhật có 5 ô vuông nhỏ đối xứng nhau. Trong đó ở hai cạnh ngắn của hình chữ nhật là hai hình bán nguyệt lớn được gọi là nhà quan. Các ô vuông nhỏ được gọi là nhà dân và có 5 quân nhỏ được tượng trưng là những viên sỏi, viên đá nhỏ. Trong nhà quan ở hai đầu sẽ có hai viên đá to hơn.

Đầu tiên, các bé sẽ lấy quân ở nhà dân, sau đó lần lượt từng người chơi sẽ rải đều những quân ở nhà dân đi khắp các ô khác. Khi nào dừng lại mà có một ô trống ở phía trước thì sẽ được “ăn” số quân và có thể là cả “quan” nếu phía trước là ô của nhà quan. Nếu không phải tiếp tục rải tiếp. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng không được rải nhà quan, nếu ô tiếp theo là nhà quan thì dừng lại và đến lượt chơi của người kia.

Sau khi rải hết số quan và quân trên các ô, ai có nhiều quân và quan hơn, người đó sẽ thắng. Trò chơi này rất phù hợp với những bé ở độ tuổi tiểu học tiểu trở lên. Nó giúp cho các bé có thể vận dụng khả năng tính toán và suy nghĩ thông minh hơn.

5. Trò chơi nhảy bao bố

Nhảy bao bố là trò chơi giúp các bé rèn luyện và phát triển hơn về mặt thể lực. 

Cách chơi trò nhảy bao bố

Những bé tham gia chia thành các đội, thông thường một lượt chơi sẽ có từ 2 – 3 đội. Các thành viên trong mỗi đội phân chia vị trí và xếp thành hàng dọc để nhảy tiếp sức. Khi nghe hiệu lệnh của người hướng dẫn, người thứ nhất bắt đầu chơi. Khi nào người thứ nhất đến tiếp sức, người thứ 2 mới được phép nhảy. Trò chơi cứ tiếp tục như vậy cho đến khi có đội về đích. Đội nào về đích sớm nhất sẽ giành chiến thắng.

Tuy nhiên, cần lưu ý rằng nếu đội chơi nào có bất kỳ thành viên nào nhảy trước khi có hiệu lệnh của người hướng dẫn hoặc chưa nhận được tiếp sức từ người trước sẽ phạm luật. Cả đội chơi đó sẽ bị tính là thua cuộc. 

6. Trò chơi bịt mắt bắt dê

Đối với trò chơi bịt mắt bắt dê, các bé sẽ có nhiều cách chơi khác nhau. Dưới đây là hai cách chơi được áp dụng phố biến nhất.

a. Cách 1

• Chọn người thua trong trò chơi Oẳn tù tì để làm người đi bắt dê. Những người còn lại đứng xung quanh thành vòng tròn.
• Những bé đứng thành vòng tròn phải liên tục tạo ra tiếng kêu be be. Đồng thời phải né để làm sao người bắt không tóm được mình. Nhưng không được rời vòng hoặc phá vòng. Còn người đi bắt sẽ được che mắt bằng khăn để chơi.
• Trò chơi sẽ kết thúc khi người bắt bắt được 1 con “dê” và đoán đúng tên của “dê”. Khi đó, dê sẽ làm người đi bắt.

b. Cách 2

• Chọn ra 2 người thua trong trò chơi Oẳn tù tì để 1 người đi bắt dê, 1 người làm dê. Những người còn lại đứng xung quanh thành vòng tròn.
• Những bé đứng thành vòng tròn phải liên tục tạo ra tiếng kêu be be. Đồng thời phải né để làm sao người bắt không tóm được mình nhưng không được rời vòng, phá vòng. Các bé có thể nắm tay nhau di chuyển theo vòng để né tránh người bắt và tạo điều kiện cho dê lẩn trốn.
• Khi nào người bắt tóm được con dê thì trò chơi sẽ kết thúc. Cứ tiếp tục đổi lượt cho lần lượt từng người chơi.

II. Tìm hiểu chung về trò chơi dân gian Việt Nam

Những trò chơi dân gian mang một nét đẹp văn hóa truyền thống của Việt Nam.  Đồng thời, việc vui chơi luôn giữ một vai trò quan trọng trong chương trình giáo dục trẻ mầm non. Trò chơi nói chung và trò chơi dân gian nói riêng có vai trò quan trọng đối với việc phát triển ngôn ngữ cho trẻ mầm non. Vì vậy, giáo viên cần áp dụng các trò chơi dân gian có hiệu quả nhất trong các hoạt động của trẻ. Nhưng để áp dụng tốt nhất, có hiệu quả nhất chúng ta cần tìm hiểu trò chơi dân gian là gì?

1. Khái niệm trò chơi dân gian

Trò chơi dân gian thực chất là những hoạt động mô phỏng lại sinh hoạt thường ngày, dựa trên sự sáng tạo và làm mới của quần thể dân chúng. Những hình ảnh xuất hiện trong các trò chơi dân gian tái hiện lại cuộc sống thường nhật của dân chúng, kết hợp với những giai điệu giúp tăng sự thú vị và hấp dẫn cho các trò chơi. 

Các trò chơi dân gian trẻ em như: Truyền thẻ, rồng rắn lên mây, lộn cầu vồng, ô ăn quan, chi chi chành chành… có thể chơi mọi lúc, mọi nơi bởi lẽ nó không phụ thuộc vào hình thức lễ hội như trò chơi của người lớn.

2. Những đặc điểm nổi bật của trò chơi dân gian

Trò chơi dân gian một nét đẹp văn hóa của nước ta. Đây là loại trò chơi thể hiện sự lành mạnh, văn minh mà còn giúp người chơi nhanh nhạy trong xử lý vấn đề và thông minh hơn. Nó hội tụ đầy đủ tính nghệ thuật trong mỗi trò chơi. 

Trò chơi dân gian hoàn toàn nổi bật và khác biệt với những trò chơi hiện đại, bởi chúng thường đi liền với những câu hát đồng dao, nhằm tăng thêm tính nhịp điệu và giúp các bé dễ nhớ, dễ học thuộc hơn. 

Tổ chức trò chơi dân gian là một quá trình giáo dục vận dụng những kiến thức, kinh nghiệm quản lý và nghiệp vụ sư phạm để thu hút hướng trẻ vào trò chơi và với sự chuẩn bị chu đáo với các điều kiện để trò chơi diễn ra, tạo cho trẻ một “sân chơi ” tốt, lành mạnh và bổ ích, không chỉ có sự hiểu biết về trò chơi, được thoả mãn nhu cầu chơi mà còn tiếp nhận được kinh nghiệm xã hội lịch sử, nét đẹp, nét văn hoá của dân tộc ẩn chứa trong trò chơi dân gian.

3. Phân loại trò chơi dân gian

Trò chơi dân gian dành cho trẻ được phân thành nhiều loại khác nhau, cụ thể như sau:

• Loại trò chơi vận động: là trò chơi cho trẻ em vận động chân tay, chạy nhảy, lộn vòng, gây không khí vui nhộn: Tập tầm vông, dung dăng dung dẻ, lộn cầu vồng, nhảy lò cò… Những loại trò chơi này thường được chơi ở ngoài trời để dễ tiếp xúc với thiên nhiên với cảnh vật xung quanh, nhằm tăng cường sức khoẻ và các tố chất về thể lực cho trẻ.

• Loại trò chơi học tập: Đó là những trò chơi nhằm phát huy  trí tuệ của trẻ em, dạy các cháu biết quan sát, tính toán…Một số trò chơi học tập có thể kể đến như: ô ăn quan, cắp cua, chơi chuyền, chi chi chành chành… 
• Loại trò chơi mô phỏng: Đây là những trò chơi mà trẻ mô phỏng, bắt chước cách sinh hoạt của người lớn như: làm nhà, cày ruộng, nấu ăn… Nhờ đó trẻ nhập vào các mối quan hệ xã hội, học được cách ứng xử giữa người lớn với nhau, qua đó trẻ học được làm người.

• Loại trò chơi sáng tạo: Đây là loại trò chơi trong đó trẻ em tự tay làm những đồ vật bằng vật liệu tự nhiên như: Xếp thành chong chóng, nặn đất sét thành con vật… Những trò chơi này sẽ giúp cho trẻ khéo tay, phát huy sáng kiến khơi dậy khiếu thẩm mỹ cần cho cuộc sống và lao động sau này.

III. Lợi ích của trò chơi dân gian đối với trẻ nhỏ

Trò chơi dân gian mang đến rất nhiều lợi ích, đặc biệt là đối với các em nhỏ.

1. Giúp trẻ rèn luyện kỹ năng tốt hơn 

Các trò chơi dân gian góp phần phát triển toàn diện cho trẻ. Trong đó, phát triển ngôn ngữ có mối quan hệ qua lại biện chứng với sự phát triển toàn diện về các mặt: Đức – trí – lao – thể – mỹ bởi ngôn ngữ đóng vai trò quan trọng trong việc tích luỹ kiến thức, phát triển tư duy và còn là phương tiện làm phong phú đời sống tinh thần của trẻ. Đồng thời, nó còn đáp ứng nhu cầu giao tiếp giữa trẻ và mọi người xung quanh. Đây chính là cơ sở cho việc làm phong phú hơn vốn ngôn ngữ, tạo môi trường rèn luyện.

Trò chơi dân gian là một thế giới của trẻ thơ, nó tạo ra cho trẻ một môi trường tự nhiên để rèn luyện và phát triển ngôn ngữ, đặc biệt là giáo dục chuẩn mực ngữ âm cho trẻ. Vì vậy người giáo viên cần sử dụng những biện pháp dạy phù hợp để mang lại hiệu quả cao.

Trò chơi dân gian sử dụng những bài đồng dao đã có sẵn của tác giả đã viết, được truyền từ đời này sang đời khác bằng phương pháp truyền miệng, hay đưa vào các trò chơi để giáo dục ngữ âm cho trẻ. Nó sẽ giúp trẻ rèn luyện về ngôn ngữ, có kỹ năng phát âm tốt, trẻ ham chơi các trò chơi có lời đồng dao.

2. Giúp bé phát triển tốt hơn về thể lực và trí não

Những trò chơi dân gian sẽ gắn liền với các bài đồng dao, ca dao… Có rất nhiều loại trò chơi dân gian, vừa mang tính sáng tạo để thúc đẩy sự phát triển trí não cho bé, vừa mang tính vận động để tăng cường thể lực, sức khỏe. Sự đa dạng và phong phú của các thể loại trò chơi dân gian giúp bé có thể trải nghiệm nhiều hơn, không tạo cảm giác nhàm chán, tẻ nhạt.

Đồng thời, vấn đề tổ chức các trò chơi dân gian cũng khá đơn giản, không mất quá nhiều chi phí. 

3. Tạo ra sự gắn kết của trẻ với các bạn

Hầu hết những trò chơi dân gian đều là những trò chơi tập thể. Do đó, nó sẽ góp phần tạo nên sự gắn kết và đoàn kết giữa các em nhỏ với nhau. Một số trò chơi còn đòi hỏi sự phối hợp ăn ý giữa những người chơi với nhau. Do đó, các bé cần kết hợp với nhau và có những chiến thuật chơi hợp lý nếu muốn giành chiến thắng. 

Qua những trò chơi tập thể như thế, bé sẽ biết cách hợp tác, chia sẻ nhiệm vụ và biết chịu trách nhiệm, yêu thương nhau hơn. 

4. Có tác dụng giảm tác hại và sự tiếp xúc của trẻ với trò chơi điện tử

Rất nhiều trò chơi điện tử hiện nay có chứa các hình ảnh bạo lực, chém giết. Do đó, nếu để trẻ tiếp xúc sớm, lâu dài và nhiều sẽ có tác động rất tiêu cực đến sự phát triển và hình thành nhân cách của các bé. Trẻ em đều rất non nớt và dễ bắt chước. Do đó, chúng ta cần tổ chức những trò chơi lành mạnh để không gây ảnh hưởng xấu đến bé.

Ngoài ra, nếu tiếp xúc nhiều với trò chơi điện tử, các bé rất dễ bị nghiện. Làm ảnh hướng đến việc học cũng như các thói quen sinh hoạt hàng ngày. Bên cạnh đó, nếu sử dụng nhiều trò chơi điện tử, các bé cũng sẽ dễ gặp những vấn đề về thị lực, đặc biệt là cận thị.

IV. Có nên tổ chức các cuộc thi vẽ tranh đề tài trò chơi dân gian không?

Ngoài việc tổ chức những hoạt động tập thể là những trò chơi dân gian. Nhà trường cũng nên khuyến khích tổ chức các cuộc thi vẽ tranh đề tài trò chơi dân gian. Cách làm này không những khuyến khích trẻ tìm hiểu và biết nhiều hơn về các loại trò chơi khác nhau. Và còn góp phần rèn luyện kỹ năng vẽ cho các bé. Đồng thời, thông qua các cuộc thi vẽ tranh, nhà trường có thể khuyến khích việc giải trí lành mạnh. Tăng hiệu quả cạnh tranh tích cực và hạn chế được việc trẻ tham gia những trò chơi vô bổ, nguy hại.

Trên đây là chia sẻ của chúng tôi về các trò chơi dân gian và lợi ích nó mang lại. Hy vọng bài viết của chúng tôi sẽ mang đến cho các bạn những thông tin bổ ích.